Wraz z rozwojem technologii korzystanie z mass mediów stało się jedną z najpopularniejszych rozrywek współczesnego świata. Informacje, które przekazywane nam są poprzez środki masowego przekazu (m.in. Internet, telewizja czy prasa) odgrywają dużą rolę w kształtowaniu się naszych poglądów, wartości oraz pozwalają na praktycznie nieograniczoną komunikację międzyludzką. We wpływie mediów na nasze życie bezsprzecznie można doszukać się wielu pozytywów, lecz można także znaleźć jego negatywne skutki.
Informacje, obrazy i treści ukazywane w telewizji czy Internecie bardzo często odgrywają dużą rolę w kształtowaniu się naszej samooceny. Szczególnie młode osoby narażone są na modyfikowanie swoich poglądów pod wpływem tego, co ujrzą na Facebook’u, Instagramie czy wśród bohaterów swoich ulubionych seriali i filmów. Powszechne staje się kształtowanie obrazu „idealnego”, a nawet nierealnego do osiągnięcia ciała, które jawi się użytkownikom Internetu jako wzór do naśladowania i pewnego rodzaju cel, który bardzo chcą osiągnąć. Bezkrytyczne przyjmowanie tego, co kreują media, może przyczynić się do obniżenia poczucia własnej wartości, a nawet do rozwinięcia się zaburzeń odżywiania. Należy pamiętać, że istnieje szereg innych czynników, które mogą zwiększać ryzyko pojawienia się zaburzeń odżywiania. Zalicza się do nich między innymi: genetykę, nieprawidłowości w obrębie neuroprzekaźnictwa w mózgu, oddziaływania rodzinne, negatywny obraz własnego ciała czy negatywny afekt.
Istnieje wiele badań traktujących o wpływie mediów na zachowania żywieniowe. Ich wyniki są do siebie bardzo zbliżone i przedstawiają się w następujący sposób:
- Postrzegana przez użytkowników mediów presja wpływa na skłonność do nadmiernego dążenia do szczupłości poprzez
stosowanie restrykcyjnych i częstych diet. - Presja ta wpływa także na zachowania bulimiczne. Pojawiają się doniesienia o stosowaniu środków przeczyszczających czy prowokowaniu wymiotów w celu zredukowania masy ciała.
- Reklamy pojawiające się w trakcie filmów/ programów/ seriali często ukazują przekąski, takie jak chipsy czy słodycze, które spożywane w nadmiarze mogą prowadzić do otyłości. Takie treści działają na odbiorców podprogowo – w trakcie seansu często nieświadomie sięgają po tego typu jedzenie w nadmiernych ilościach, co zwiększa ryzyko otyłości.
- Chęć zmiany sylwetki pojawiała się nawet, gdy wskaźnik BMI badanych był w normie.
- Większy wpływ mediów odczuwają kobiety oraz osoby w wieku dojrzewania.
- Dla kobiet w okresie dojrzewania, studentek oraz młodych dorosłych media w istotny sposób kształtują standardy atrakcyjności kobiecego ciała. W znaczący sposób wprowadzają presję, przez co odbiorcy starają się dostosować do wzorców wyznaczanych przez telewizję i Internet.
- Wysoki poziom
uwewnętrznienia „ideału” szczupłej sylwetki wiąże się z m.in. niezadowoleniem z własnego ciała, byciem na restrykcyjnej diecie oraz z negatywnym afektem.
Nierealistycznie szczupły ideał piękna promowany jest nawet przez dziecięce zabawki, przykładem jest niezwykle popularna lalka Barbie – aby uzyskać jej proporcje, przeciętna kobieta musiałaby mieć ponad 2 metry wzrostu, stracić ponad 25 centymetrów w talii oraz zyskać niemal 31 centymetrów w biuście!
Istotna do zaznaczenia jest także obecność ruchu internetowego „pro-ana”, która ukazuje anoreksję jako styl życia. Podobnie „pro-mia”, która normalizuje i sprowadza bulimię do zwykłego trybu życia, przy okazji ujmując jej wszelkich problemów zdrowotnych, z którymi się wiąże.
Ważny jest także wpływ osób publicznych na spojrzenie na zaburzenia odżywiania – przykładem jest tutaj Kate Moss, brytyjska modelka, która stworzyła własne słowo „rexy” będące połączeniem słów „anoreksja” oraz „sexy”. Należy pamiętać, że zaburzenia odżywiania mają negatywny wpływ na nasze zdrowie i życie i warto nad nimi pracować. To stosunkowo powszechny problem – zaburzenia odżywiania dotykają około 9% populacji całego świata.
Ważne jest, aby mieć świadomość, że telewizja, Internet, prasa i inne środki masowego przekazu bardzo często pokazują nam nierealistyczny obraz ludzkiego ciała. Zdanie sobie sprawy z problemu, zdecydowanie się na sięgnięcie po pomoc i podjęcie terapii to ogromne kroki w kierunku wypracowania lepszej relacji ze swoim ciałem. Jeśli widzisz, że osoba w Twoim otoczeniu zmaga się z zaburzeniami odżywiania – porozmawiaj z nią. Nie oceniaj, a wysłuchaj. Możesz również okazać troskę i wsparcie w poszukiwaniu odpowiedniego specjalisty.
Opracowała: Hanna Bodzioch
Źródła:
Butcher, J. N., Hooley, J. M., Mineka, S. (2017). Psychologia zaburzeń. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Izydorczyk, B., Rybicka-Klimczyk, A. (2009). Środki masowego przekazu i ich rola w kształtowaniu wizerunku ciała u zróżnicowanych wiekiem życia kobiet polskich (analiza badań własnych). Problemy Medycyny Rodzinnej, 3(28), 27-31.
Izydorczyk, B., Sitnik-Warchulska, K.,Lizińczyk, S., Lipowska, M. (2020). Socio-Cultural Standards Promoted by the Mass Media as Predictors of Restrictive and Bulimic Behavior. Front Psychiatry, 11(506), 1-14. DOI: 10.3389/fpsyt.2020.00506.
Majda, A., Braszczyk, K. (2012). Rola mediów w powstawaniu zaburzeń odżywiania u młodzieży w wieku dojrzewania. Problemy Pielęgniarstwa, 20(1), 40-42.
Mento, C., Silvestri, M. C., Muscatello, M. R. A., Rizzo, A., Celebre, L., Praticò, M., Zoccali, R. A., Bruno, A. (2021). Psychological Impact of Pro-Anorexia and Pro-Eating Disorder Websites on Adolescent Females: A Systematic Review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(1286), 1-14.
Możdżonek, P., Antosik, K. (2017). Kreowanie trendów dietetycznych przez media i ich wpływ na rozwój zaburzeń odżywiania się. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 7(2), 160-163.
Wasik M. (2018). Obraz samego siebie kształtowany poprzez środki masowego przekazu oraz rodzinę jako czynniki predysponujące do występowania zaburzeń odżywiania. Rynek-Społeczeństwo-Kultura, 2(28), 51-54.
https://anad.org/get-informed/about-eating-disorders/eating-disorders-statistics/