Podejmując decyzję o wybraniu się ze swoimi trudnościami do specjalisty, zazwyczaj na drodze pojawia się pewien problem. Kogo wybrać? Czy powinnam/powinienem iść do psychologa? Może psychoterapeuta będzie bardziej odpowiednią osobą? A co jeśli się mylę i warto umówić się do psychiatry? Być może jednak jest tak, że pedagog okazałby się najlepszym wyborem? Postaram się w skrócie przedstawić różnice między wspomnianymi profesjami oraz przybliżyć różne rodzaje psychoterapii, skupiając się głównie na terapii poznawczo-behawioralnej.
Pedagog to osoba, która ukończyła studia pedagogiczne. Do jego zadań należy m.in. pomoc wychowawcza nad dziećmi/młodzieżą, resocjalizacja, podnoszenie kultury pedagogicznej rodziców, ale także pomoc w dostrzeganiu własnych możliwości i wykorzystywaniu ich na wielu płaszczyznach. Takie działania zazwyczaj mają na celu poprawę funkcjonowania społecznego osoby oraz jej doskonalenie.
Psycholog, aby mógł się tak nazwać, musi ukończyć 5-letnie studia magisterskie na kierunku psychologia. W trakcie swojej edukacji może wybrać specjalność, którą będzie podążać – np. psychologia pracy, psychologia sportu, psychologia sądowa czy psychologia kliniczna. Obowiązki psychologa skupiają się na diagnozie pacjenta, na doradztwie, wsparciu czy udzielaniu konsultacji. W zależności od specjalizacji, którą podąża przyszły psycholog, kierunki jego aktywności są bardzo różne – dla przykładu:
- Psychologia pracy skupia się na organizacji i zarządzaniu zasobami ludzkimi, psycholog pracy może brać udział w rekrutacji kandydatów na stanowiska w różnych placówkach, pomagać w skuteczniejszej komunikacji w miejscu pracy, zajmować się doradztwem zawodowym czy też pracować nad zmniejszeniem skutków stresu u pracowników;
- Psychologia sportu pomaga zawodnikom w osiąganiu tzw. stanu flow, który umożliwia im w pełni zaprezentować swój potencjał i umiejętności nabyte w trakcie treningów, pomaga sportowcom w uporaniu się ze stresem przed zawodami lub w przypadku kontuzji, zajmuje się także podnoszeniem poziomu motywacji, co prowadzi do maksymalizacji osiąganych wyników;
- Psychologia kliniczna to dziedzina psychologii stosowanej, która skupia się na zaburzeniach czynności ludzkich, zajmuje się higieną psychiczną, poszukiwaniem przyczyn zaburzeń, rozpoznawaniem zaburzeń, określeniem i przede wszystkim realizacją programu pomocy dla pacjenta.
Psychiatra to osoba, która skończyła studia medyczne oraz specjalizację z psychiatrii. Jego zadaniami są diagnoza oraz leczenie zaburzeń psychicznych przy pomocy farmakoterapii. Jako jedyny z przedstawianych tu specjalistów ma możliwość wystawiania zwolnienia lekarskiego i przepisywania leków.
Psychoterapeuta może być zarówno pedagogiem, psychologiem, jak i psychiatrą, lecz to, co jest najbardziej istotne i różnicujące ten zawód od wcześniej wspomnianych, to ukończenie najczęściej 4-letnich podyplomowych studiów psychoterapeutycznych w Szkole Psychoterapii prezentującej wybrany nurt. Przyszły psychoterapeuta wybiera jeden nurt pracy, w którym chce się specjalizować. Spośród najbardziej popularnych, ma on do wyboru m.in.:
- nurt poznawczo-behawioralny,
- nurt psychodynamiczny,
- nurt humanistyczno-egzystencjalny,
- nurt eriksonowski,
- nurt systemowy.
Ze wspomnianych nurtów psychoterapeutycznych wyjawiają się dane rodzaje oddziaływań, które mogą być zastosowane w pracy z pacjentem. Jednym z nich jest terapia poznawczo-behawioralna, która kładzie nacisk na wpływ myśli na zachowanie oraz zakłada, że zachowanie nabywane jest w procesie uczenia się. Celem psychoterapii poznawczo-behawioralnej jest poprawa jakości życia pacjenta, która zostaje osiągnięta poprzez zmianę zachowań i dezadaptacyjnego sposobu myślenia. To, czym charakteryzuje się ta forma terapii, to skupienie się raczej na tym co „tu i teraz” oraz zorientowanie na rozwiązanie problemu. Poprzez zmianę sposobów radzenia sobie i myślenia możliwa jest redukcja dyskomfortu u pacjenta i poprawa jego jakości życia. Terapia ta skuteczna jest w leczeniu wielu zaburzeń: m.in. depresji, zaburzeń lękowych (fobia społeczna, zaburzenia paniczne, zaburzenie lęku uogólnionego), zespole stresu pourazowego, zaburzeń odżywiania, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego, czy uzależnień. Warto nadmienić, iż w licznych badaniach nad skutecznością różnych rodzajów terapii, to psychoterapia poznawczo-behawioralna uzyskuje zwykle największe wskaźniki skuteczności.
Opracowała: Hanna Bodzioch
Źródła:
Bernatowicz-Bujwid, M. (2021). Nurty psychoterapeutyczne – dlaczego warto je znać? Pobrane z: https://twojpsycholog.pl/blog/nurty-w-psychoterapii.
Blecharz, J. (2006). Psychologia we współczesnym sporcie – punkt wyjścia i możliwości rozwoju. Przegląd Psychologiczny, 4, 445-462.
Bobik, B. (2018). Uwarunkowania pracy i zadania pedagogów szkolnych w świetle ich wypowiedzi. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 10, 11-13. DOI: 10.5604/01.3001.0013.0142.
Butcher, J. N., Hooley, J. M., Mineka, S. (2017). Psychologia zaburzeń. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kasprzak, E. (2009). Kształcenie podyplomowe w psychologii pracy i zarządzania. Polskie Forum Psychologiczne, 14(2), 189-194.
Kuty-Pachcka, M., Trzebińska, M. (2018). Ból przewlekły – definicje, modele i terapia poznawczo-behawioralna. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 18(1), 41-48. DOI: 10.15557/PiPK.2018.0006.
Rutkowska, K. (2011). Psychologia sportu – w stronę nauk o kulturze fizycznej czy nauk humanistycznych? Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, 24(2), 7-14.
Stanek, I. (2020). Jaki nurt psychoterapeutyczny będzie dobry dla mnie? Miniprzewodnik po nurtach w psychoterapii. Pobrane z: https://kryzysowi.pl/miniprzewodnik-nurty-psychoterapeutyczne/?fbclid=IwAR0ZEQ9h5iYq4nKjj1SBa9-fBNCBrVf-EXu0dROyqHcCPz5J7xg_x_H4tqA.